Έκθεση Γ’ Λυκείου

2^η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

Νεανική Βία και Εγκληματικότητα

Βία ονομάζεται το φαινόμενο εκείνο κατά το οποίο άτομα ή ομάδες χρησιμοποιούν δύναμη για να εξαναγκάσουν, αφαιρούν την ελευθερία εκλογής και ισοπεδώνουν την προσωπικότητα όσων την υφίστανται.

Ειδικότερα, η νεανική βία είναι ο εντοπισμός του παραπάνω φαινομένου στους χώρους της νεολαίας και η εκδήλωση του με νέες μορφές. Σκοπός της βίας είναι η διατήρηση και επέκταση εξουσίας, η αναγνώριση του δράστη στον ίδιο τον εαυτό του ή στους άλλους.

Επιθετικότητα: εγγενές χαρακτηριστικό του ανθρώπου που σύμφωνα με τους ειδικούς εξασφαλίζει στον άνθρωπο τη δύναμη για επιβίωση. Είναι η τάση του ανθρώπου να χρησιμοποιεί τη δύναμή του για να επιβάλει τη βούλησή του, γι’ αυτό αποτελεί κύριο στοιχείο της βίας.

Εγκληματικότητα: Είναι η αντικοινωνική συμπεριφορά ανθρώπου που παραβαίνει τους νόμους και στρέφεται κατά των αγαθών και της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας των συνανθρώπων του.

Εκδηλώσεις νεανικής βίας:

α) ληστείες, φόνοι, μικροκλοπές, βιασμοί, επιθέσεις (μη θεσμοθετημένη βία)

β) χουλιγκανισμός, βία στις συναυλίες, στους σχολικούς χώρους (εκτονωτική ή

τυφλή βία)

γ) τρομοκρατία, εξτρεμιστικές ενέργειες, νεοφασισμός, βανδαλισμοί καταστημάτων ή δημόσιων οργανισμών (πολιτική βία)

δ) ναρκωτικά, αυτοκτονίες, μορφές παράτολμου ηρωισμού, όπως οι καμικάζι

(αυτοκαταστροφική βία)]

Α. ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ (Γιατί η νεανική βία δεν είναι αναπόφευκτη;):

Η βία, όμως, δεν αποτελεί αληθινό ένστικτο ζωής, όπως αυτό της αναπαραγωγής. Σύμφωνα με την επιστήμη, η κατηγορία των « εκ γενετής βίαιων και εγκληματιών», των εγκληματικών φύσεων είναι οριακή. Αυτό σημαίνει ότι κάθε μορφής αντικοινωνική συμπεριφορά ξεκινά από κοινωνικά αίτια. Όχι η φύση, αλλά ο πολιτισμός καθορίζει κάθε μορφή που λαμβάνει η βία, κάνει τον άνθρωπο αυτό που ήταν και αυτό που συνεχίζει να είναι. Η αντίθετη άποψη εκπορεύεται από ολοκληρωτικές φιλοσοφίες και υπήρξε πάντοτε το θεωρητικό υπόβαθρο για τη δικαιολογία των εγκλημάτων της βίας κάθε εποχής, την αποποίηση των ευθυνών της κοινωνίας για αναμόρφωση των δομών και επανακαθορισμό του συστήματος των αξιών της που σήμερα σπρώχνουν όλο και περισσότερους νέους στην απάνθρωπη και έκνομη δράση.

Το φαινόμενο της νεανικής βίας αντανακλά το πνεύμα της σύγχρονης εποχής και εκεί θα πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια του:

1.Το προβληματικό οικογενειακό περιβάλλον: Οι διαταραγμένες σχέσεις των συζύγων και η απουσία των γονέων από την οικογενειακή εστία εξαιτίας της υπερεργασίας ασκούν αρνητική επίδραση στην ψυχολογία του παιδιού. Η επικοινωνία των μελών της οικογενείας μειώνεται και αυτά οδηγούνται στην αποξένωση. Συχνά, οι γονείς συμπεριφέρονται με αυταρχικότητα ή υπερπροστατευτισμό στα παιδιά τους, αντιμετωπίζοντας συνάμα πρόβλημα παιδαγωγικής αμηχανίας, αφού αγνοούν τις αξίες και τον τρόπο που θα τους τις μεταλαμπαδεύσουν.

2. Επίδραση της τηλεόρασης: Η τηλεόραση προβάλλει σκηνές βίας με αποτέλεσμα τον εθισμό και την απευαισθητοποίηση του νεαρού δέκτη. Δημιουργεί αντικοινωνικά πρότυπα με τα οποία ο νέος εύκολα ταυτίζεται. Τέλος, προκαλεί ατροφία κρίσης και ο νέος αδυνατεί να διακρίνει το πραγματικό από το φανταστικό. Η καλλιέργεια του καταναλωτισμού συντελεί στην θεοποίηση των υλικών αγαθών και την αναζήτηση ευτυχίας στον υλικό ευδαιμονισμό με φυσικό επακόλουθο τον παραμερισμό των ηθικών αξιών και την υιοθέτηση βίαιης συμπεριφοράς.

3. Η άμβλυνση της καθιερωμένης ηθικής δεοντολογίας και ο κλονισμός των ηθικών αξιών που αποτελούν ερείσματα, νόημα ζωής για τους νέους. Ο έντονος ατομικισμός που προκρίνεται στον κοινωνικό στίβο έναντι της συλλογικής συνείδησης ωθεί στην επιδίωξη ατομικών λύσεων. Το νεαρό άτομο θεωρεί τη βίαιη συμπεριφορά ατομική διέξοδο από τα κοινά προβλήματα. Η σύγχρονη τεχνοκρατική εκπαίδευση εξάλλου αδυνατεί να ενσταλάξει στους νέους ηθικοπνευματικές αξίες και ιδανικά και να τους προβάλει υγιή πρότυπα.

4. Διαβίωση στις μεγαλουπόλεις: Η αστικοποίηση, με την έλλειψη χώρων για προσωπική έκφραση και δημιουργία που συνοδεύεται από παράλληλο περιορισμό της επικοινωνίας δημιουργούν ανασφάλεια, αβεβαιότητα, αίσθημα αδιεξόδου, το οποίο οδηγεί σε εκδηλώσεις επιθετικότητας.

5. Προβλήματα πολιτικής: αυταρχικά καθεστώτα που με τη βία στερούν τα δικαιώματα των ανθρώπων. Στη δημοκρατία, οι ανισότητες, οι αδικίες, το ρουσφέτι, η απραγματοποίητη υποσχεσιολογία, η προπαγάνδα και οι λαϊκισμοί, η κατάχρηση εξουσίας και τα σκάνδαλα στα οποία εμπλέκονται οι πολιτικοί, οι επεκτατικοί πόλεμοι, οδηγούν τους νέους στην αποστροφή της πολιτικής, στην απολιτικοποίηση και πολύ συχνά στη βίαιη αντίδραση εναντίον του πολιτικού κατεστημένου με τη μορφή της αναρχίας και της τρομοκρατίας.

6.Κοινωνική αδικία: Το πρόβλημα της ανεργίας, της αναξιοκρατίας και της διαιώνισης των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων πληγώνει τη νεανική ψυχή και την εξωθεί σε βίαιους τρόπους συμπεριφοράς, ώστε να εκδηλωθεί η απέχθεια και να μορφοποιηθεί σε αντίδραση.

7. Ψυχοσύνθεση των νέων: Η απειρία των νέων, η μίμηση κάθε συμπεριφοράς, αλλά και η επαναστατικότητά τους συχνά αποτελούν κίνητρα για παρεκτροπές και βίαιες ενέργειες.

Β. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ (Προτάσεις για την αντιμετώπιση της νεανικής βίας):

 Γι’ αυτό, η αντιμετώπιση της βίας των νέων, δεν μπορεί να γίνει με βίαιο μέσο. Η βία γεννά τη βία και δε λύνει κανένα πρόβλημα στις σχέσεις των ανθρώπων και των λαών. Μπορεί εύκολα κάθε άνθρωπος να το συνειδητοποιήσει, αν αναλογιστεί την κατάληξη που είχαν όλα ως τώρα τα ξεσπάσματα της βίας στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ακόμα κι αν η βίαιη συμπεριφορά είναι «φυσική», δεν είναι αξιόπρακτη, όπως αναφέρει κι ο Ε. Παπανούτσος στο «δίκαιο της πυγμής», γιατί δεν αρμόζει στο πολιτισμένο και γι’ αυτό ανώτερο ον στο βασίλειο των έμβιων όντων, τον άνθρωπο.

1.Άμεση λοιπόν κρίνεται η κρατική μέριμνα για τον εκσυγχρονισμό του τρόπου πρόληψης και αντιμετώπισης του εγκλήματος. Σ' αυτό θα συμβάλει η αναθεώρηση της νομοθεσίας και η βελτίωση της λειτουργίας των δικαστηρίων, του τρόπου απονομής της δικαιοσύνης και του σωφρονιστικού συστήματος γενικότερα.

2. Απαιτείται επαναπροσδιορισμός του ρόλου του νέου στην κοινωνία. Αυτός θα καταστεί εφικτός με τον εκδημοκρατισμό και εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης. Έτσι, η παιδεία θα καλλιεργήσει στο νεαρό άτομο κοινωνική συνείδηση, η οποία θα αντικαταστήσει την επιθετικότητα με τη διαλλακτικότητα. Επιπλέον, θα προσφέρει στο νέο συναισθηματική σταθερότητα, ασφάλεια, καθώς και τη δυνατότητα να μετατρέπει την επιθετικότητα σε δημιουργική δραστηριότητα. Απαραίτητη είναι και η προβολή υγιών προτύπων και η μετάδοση πίστης σε αξίες και ιδανικά που ισχυροποιούν την προσωπικότητα του ανθρώπου.

3.Απαραίτητη θεωρείται η επαγγελματική κατοχύρωση του νέου μέσω του επαγγελματικού προσανατολισμού και της καταπολέμησης της ανεργίας

4. Κρίνεται σκόπιμο να παρέχεται στους νέους από νωρίς η δυνατότητα σωστής ενημέρωσης, καθώς και η ανάπτυξη δραστηριοτήτων ψυχαγωγίας και γόνιμης εκμετάλλευσης του ελευθέρου χρόνου που συμβάλλουν στην ισχυροποίηση των κοινωνικών δεσμών.

       5. Αυστηρός έλεγχος των τηλεοπτικών προγραμμάτων που προβάλλουν βία και ιδιαίτερα, όταν αυτά απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους.

      ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ:

Το ξερίζωμα της βίας από το έδαφος του πολιτισμού προϋποθέτει δημοκρατία αληθινή, ελευθερία και δικαιώματα για όλους τους ανθρώπους στον πλανήτη, δικαιοσύνη και ισότητα. Τίποτα δεν θα αλλάξει όσο ο πολιτισμός επιβουλεύεται την αιτία ύπαρξης του, τον άνθρωπο, και ειδικότερα το μέλλον του, τους νέους. Αντίθετα ο εξανθρωπισμός του πολιτισμού θα βγάλει τον άνθρωπο από τον ολισθηρό δρόμο της αποκτήνωσης και του εκβαρβαρισμού. Τότε οι νέοι θα συνειδητοποιήσουν ότι «χτυπώντας γροθιές στο τραπέζι, λεηλατώντας και καταστρέφοντας, δεν θα αλλάξουν τον κόσμο», πράγμα που αποτελεί όνειρό τους και προσδοκία όλης της ανθρωπότητας.