ΕΚΘΕΣΗ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 
8ος ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ

Α. ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΥ

1. Η δομή της οικονομίας: στα πλαίσια της ελεύθερης οικονομίας οι ιδιωτι­κές επιχειρήσεις επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση του κέρδους με την υπερ­παραγωγή και έντονη προβολή των προϊόντων τους.

2. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας (αυτοματοποίηση παραγωγής):

·         μαζική παραγωγή

·         ποικιλία και ελκυστικότητα προϊόντων

·         χαμηλό κόστος: προσιτά στο ευρύτερο κοινό.

·
3. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου. Δίνει τη δυνατότητα:

·         ικανοποίησης πρωταρχικών αναγκών

·         για περισσότερες αγορές (επιθυμία για ικανοποίηση δευτερευουσών ανα­γκών )

4. Η χρεωκοπία των πνευματικών, κοινωνικών και ηθικών αξιών αποπροσα­νατόλισε το άτομο και το έστρεψε:

·         στον υλικό ευδαιμονισμό

·         σε μια νέα ιεράρχηση αξιών (πλούτος, κοινωνική ανάδειξη, «είμαι ό,τι έχω και ό,τι καταναλώνω»).

Ο νεοπλουτισμός, η τάση αυτοπροβολής έκαναν, γι” αρκετούς, την επιδει­κτική κατανάλωση τρόπο ζωής.

5. Τα οξυμμένα προβλήματα, το άγχος, η ανία, οδηγούν συχνά το άτομο στην       υπερκατανάλωση για εκτόνωση, φυγή.

6. Η υπερκατανάλωση, εξάλλου, προωθείται ως νοοτροπία για αποπροσανατολισμό του λαού από υψηλές επιδιώξεις και διαιώνιση του κατεστημένου.

7. Η διαφήμιση με επιστημονικά επεξεργασμένες τεχνικές ψυχολογικού επηρεασμού προκαλεί τεχνητές, πλασματικές ανάγκες.

Β. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ 

1. Ο ανταγωνισμός των βιομηχανιών και λοιπών παραγωγικών φορέων συμβάλλει στην ποιοτική βελτίωση των αγαθών.

2. Δυνατότητες επιλογής μεταξύ πολλών – ομοειδών προϊόντων.

3. Βελτίωση των υλικών όρων ζωής, άνοδος βιοτικού επιπέδου.

4. Ο άνθρωπος, ζώντας σ” έναν παραγωγικό και καταναλωτικό οργασμό, δραστηριοποιείται, γίνεται δημιουργικότερος και βελτιώνει την επαγγελ­ματική του κατάρτιση.

Γ. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ 
Για το άτομο
1. Στον ψυχισμό του:

·         άγχος για την απόκτηση όλο και περισσότερων υλικών αγαθών

·         συμπλέγματα κατωτερότητας σε άτομα που αδυνατούν να εξασφα­λίσουν ισάριθμα με τους άλλους αγαθά

·         ο καταναλωτής, χωρίς μέτρο, είναι δέσμιος των ανικανοποίητων,           συνήθως πλασματικών, αναγκών του.

2. Στην πνευματική του υπόσταση:

·         Η ταύτιση του «έχειν» με το «είναι» οδηγεί στην αδιαφορία για την πνευματική του καλλιέργεια.

3. Στην εργασιακή – επαγγελματική του απασχόληση:

·         Η εργασία αντιμετωπίζεται, συνήθως, χρησιμοθηρικά, αποκλειστι­κά ως πηγή κέρδους.

4. Στον κοινωνικό τομέα:

·         ο άνθρωπος υπερεργάζεται, με αποτέλεσμα την έλλειψη ελεύθερου χρόνου αλλά και διάθεσης για ουσιαστική επικοινωνία με τους άλλους

·         αναπτύσσεται ανταγωνιστική – ατομικιστική διάθεση. Συχνά χρησι­μοποιεί ο ένας τον άλλο ως μέσο.

5. Στην ιδεολογία και την πολιτική συνείδηση:

·         απομάκρυνση από ιδεολογικές αναζητήσεις, υψηλές αξίες . αδιαφορία για τα πολιτικά ζητήματα

Για την κοινωνία

1 .Η τάση για υπερκατανάλωση οδηγεί στη μείωση των φυσικών πόρων.

2.Προκαλούνται οικολογικά προβλήματα (μόλυνση, ρύπανση, αύξηση απορριμμάτων).

3. Τόσο η ανικανοποίητη επιθυμία απόκτησης καταναλωτικών αγαθών όσο και ο κορεσμός οδηγούν στην εκδήλωση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (βία, έγκλημα, ναρκωτικά κ.α.).

4. Δυσχεραίνεται η κοινωνική πρόοδος, αφού η επιδίωξη του υλικού ευ­-     δαιμονισμού αναστέλλει τη διάθεση για συνεργασία, προώθηση του                          κοινωνικού συμφέροντος.

5. Κοινωνίες χωρίς πολιτικά ιδεώδη γίνονται ευάλωτες στις προσπάθει­ες χειραγώγησής τους.

Δ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΣΤΟΛΗΣ

1. Συνειδητοποίηση από το ίδιο το άτομο ότι η ποιότητα ζωής και η πραγμα­τική του ευτυχία δεν ταυτίζεται με την απόκτηση πληθώρας υλικών αγαθών.

2. Επαναπροσδιορισμός αξιών και επανιεράρχηση των αναγκών καθώς και ανάπτυξη ευρύτερων ενδιαφερόντων (κοινωνικών, πολιτικών, πολιτιστι­κών κ.α.).

3. Οικογένεια:

·         καλλιέργεια πνεύματος ολιγάρκειας, εγκράτειας και αυτάρκειας

·         ανάπτυξη της αίσθησης του μέτρου και του εφικτού στις επιθυμίες.

4. Παιδεία: Διαμόρφωση ελεύθερων, πολυδιάστατων προσωπικοτήτων με  ευρύτητα σκέψης και αυτόνομη βούληση, . εσωτερικές αντιστάσεις και . ορθή διαβάθμιση των προτεραιοτήτων τους.

5. Πνευματικοί άνθρωποι:

·         Συμβολή στη διαμόρφωση μιας νέας βιοθεωρίας και κοσμοαντίληψης που θα διασφαλίζει την εσωτερική ισορροπία του ανθρώπου και θα στοχεύει στη δημιουργία μιας κοινωνίας με ανθρωπιστικά ιδεώδη και ανάλογους προσανατολισμούς.

6. MME:

·         Προβολή θετικών προτύπων, ατόμων απαλλαγμένων από μικροαστικές αντιλήψεις (το νεοπλουτισμό, την κοινωνική επίδειξη) με υγιείς αξίες και ιδανικά, που αγωνίζονται για την πραγμάτωση υψηλών στόχων.

7. Πολιτεία:

·         Επιβολή δεοντολογικών αρχών στην αθέμιτη και παραπλανητική δια­φήμιση, ώστε να μη λειτουργεί ως παράγοντας παραπληροφόρησης και μαζοποίησης.